Hugtök og skilgreiningar

Ábyrgar fjárfestingar (e. Responsible Investment (RI))

Ábyrgar fjárfestingar eru fjárfestingaraðferðir sem taka mið af umhverfislegum og félagslegum þáttum og stjórnarháttum (UFS) við fjárfestingarákvarðanir með það að markmiði að draga úr áhættu og skila sjálfbærri ávöxtun til langs tíma.

Nánari upplýsingar á vef UN PRI

Umhverfislegir og félagslegir þættir og stjórnarhættir (UFS) (e. Environmental, Social and Governance (ESG))

Hvað er átt við með viðmiðum umhverfislegra og félagslegra þátta og stjórnarhátta (UFS)?

Umhverfislegir og félagslegir þættir og stjórnarhættir (UFS) eru viðmið sem fjárfestar nota til að meta fjárfestingar út frá aðferðafræði ábyrgra fjárfestinga. Umhverfisleg viðmið snúa að því hvernig fyrirtæki gætir að umhverfislegum áhrifum starfsemi sinnar. Félagsleg viðmið snúa að því hvernig fyrirtæki kemur fram við starfsfólk sitt, birgja, viðskiptavini og samfélagið sem það starfar í. Viðmið um stjórnarhætti snúa t.d. að stjórnun fyrirtækja, launum framkvæmdastjóra, innra eftirliti og réttindum hluthafa.

Umhverfislegir og félagslegir þættir og stjórnarhættir (UFS) samanstanda af fjölmörgum og síbreytilegum atriðum, m.a:

Umhverfislegir þættir

  • Loftslagsbreytingar
  • Gróðurhúsalofttegundir
  • Skerðing auðlinda, þar með talið vatns
  • Úrgangur og mengun
  • Skógeyðing

Félagslegir þættir

  • Vinnuskilyrði, þ.m.t. þrælahald og barnavinna
  • Nærsamfélög, þ.m.t. frumbyggjasamfélög
  • Átök
  • Heilbrigði og öryggi
  • Samskipti og tengsl fyrirtækis og starfsfólks Fjölbreytileiki

Stjórnarhættir

  • Laun framkvæmdastjóra
  • Mútuþægni og spilling
  • Starfsemi þrýstihópa (e. political lobbying) og framlög til stjórnmála
  • Fjölbreytni og fyrirkomulag stjórnar
  • Skattastefna

Nánar á vef Investopedia

UFS leiðbeiningar Nasdaq (e. ESG Metrics)

Staðlaráð að frum­kvæði Festu, IcelandSIF og Nasdaq Iceland/Kaup­hall­ar­innar, hefur þýtt fyrir­sagnir ESG leið­bein­inga Nasdaq (ESG Metrics) yfir á íslensku. Circular Solutions og Ábyrgar Lausnir veittu sérfræði­að­stoð við þýðinguna. Kaup­hallir Nasdaq á Norð­ur­löndum birtu uppfærða útgáfu af leið­bein­ing­unum í mars sl.

Leið­bein­ing­unum er ætlað að aðstoða fyrir­tæki að birta upplýs­ingar um samfé­lags­ábyrgð; eða umhverf­ismál, félags­lega þætti og stjórn­ar­hætti, á skýran og aðgengi­legan hátt fyrir fjár­festa og aðra hags­muna­aðila. Leið­bein­ing­unum er fyrst og fremst ætlað að hjálpa fyrir­tækjum að koma til móts við auknar kröfur fjár­festa og samfé­lagsins um birt­ingu upplýs­inga er varða samfé­lags­ábyrgð.

Sjá nánar UF leiðbeiningar Nasdaq febrúar 2020

Samfélagsábyrgð fyrirtækja (e. Corporate Social Responsibility (CSR))

Samfélagsábyrgð vísar til þess að fyrirtæki taki ábyrgð á áhrifum sínum á samfélagið. Vísbendingar eru um að samfélagsábyrgð hafi í auknum mæli áhrif á samkeppnishæfni fyrirtækja. Samfélagsábyrgð getur skilað ávinningi í áhættustjórnun, dregið úr kostnaði, haft áhrif á aðgengi að fjármagni, samband við viðskiptavini, mannauðsmál og nýsköpun.

Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins hefur skilgreint samfélagslega ábyrgð fyrirtækja sem:

„Ábyrgð fyrirtækja á áhrifum sínum á samfélagið“.

Virðing fyrir gildandi löggjöf og fyrir kjarasamningum milli aðila vinnumarkaðarins er forsenda þess að axla þá ábyrgð. Til að axla fulla samfélagslega ábyrgð skulu fyrirtæki hafa innleitt ferli til að fella félags-, umhverfis- og siðferðileg málefni inn í rekstur sinn og lykiláætlanir í nánu samstarfi við hagsmunaaðila sína, með það að markmiði að:

– Hámarka sameiginlegt virði fyrir eigendur/hluthafa, hagsmunaaðila og samfélagið allt.

– Greina, koma í veg fyrir og milda hugsanleg skaðleg áhrif af starfseminni.

Umfang ferlisins ræðst af þáttum á borð við stærð fyrirtækisins og eðli starfseminnar. Fyrir flest lítil og meðalstór fyrirtæki er líklegt að ferlið fyrir samfélagslega ábyrgð verði áfram óformlegt og lagi sig að aðstæðum.

Til þess að skapa sem mest sameiginlegt virði eru fyrirtæki hvött til að innleiða stefnumótandi aðferðir til langs tíma er lúta að samfélagslegri ábyrgð. Einnig eru þau hvött til að kanna möguleikana á að þróa framsæknar vörur, þjónustu og viðskiptalíkön sem stuðla að samfélagslegri velferð og leiða til betri starfa og aukinnar framleiðni.

Til að greina, koma í veg fyrir og milda hugsanleg skaðleg áhrif sín eru stór fyrirtæki og fyrirtæki sem sérstök hætta er á að valdi slíkum áhrifum hvött til að gera áreiðanleikakönnun byggða á áhættumati. Slík áreiðanleikakönnun ætti einnig að taka til aðfangakeðju fyrirtækjanna.

Tilteknar tegundir fyrirtækja, svo sem samvinnufélög og fjölskyldufyrirtæki, eru með eignarhalds-, eftirlits- og stjórnunarkerfi sem geta raunverulega stuðlað að ábyrgum viðskiptaháttum.

Sjá nánar á vef Evrópusambandsins

Félagslega ábyrgar fjárfestingar (e. Social Responsible Investments (SRI))

Ábyrgar fjárfestingar eru ekki það sama og félagslega ábyrgar fjárfestingar eða áhrifafjárfestingar.

Að því er varðar ýmis málefni, þar með talin umhverfismál, félagsleg málefni og sjálfbærni, er ýmislegt líkt með ábyrgum fjárfestingum og fjárfestingaraðferðum á borð við:

  • félagslega ábyrgar fjárfestingar
  • áhrifafjárfestingar
  • sjálfbærar fjárfestingar
  • siðferðilegar fjárfestingar
  • grænar fjárfestingar

Ofangreindar aðferðir leitast við að sameina fjárhagslegan og siðferðilegan ávinning. Þeir fjárfestar sem hafa einungis fjárhagslegan ávinning í huga geta og eiga að leitast við að nota aðferðafræði ábyrgra fjárfestinga.

Ef ekki er tekið tillit til umhverfislegra og félagslegra þátta og stjórnarhátta (UFS) er hætta á að jafnframt sé litið fram hjá áhættu og tækifærum sem hafa veruleg áhrif á ávinning viðskiptavina og annarra sem njóta góðs af fjárfestingunum.

Einnig beinast margar þessara fjárfestingaraðferða að tilteknum málefnum, eins og að einblína eingöngu á umhverfismál, á meðan ábyrgar fjárfestingar er heildræn nálgun sem miðar að því að taka inn í myndina hvers kyns upplýsingar sem gætu skipt máli fyrir fjárfestingarárangur.

Sjá nánar á vef UN PRI

Græn skuldabréf (e. Green Bonds)

Græn skuldabréf eru hvers kyns skuldabréfagerningar þar sem fjármunum er eingöngu varið til að fjármagna eða endurfjármagna ný eða fyrirliggjandi græn verkefni, að hluta eða að fullu (sjá 1. kafla, Ráðstöfun fjármuna), og sem samræmast fjórum grunnstoðum viðmiðanna um græn skuldabréf. Til eru mismunandi gerðir grænna skuldabréfa á markaðinum.

Sjá nánar á vef International Capital Market Association: ICMA

Sjálfbærni (e. Sustainability)

Sjálfbærni lýsir því þegar áhersla er lögð á að nýta það sem í boði er án þess að það hafi skaðleg áhrif á jörðina og með því vonandi varðveita auðlindir jarðar fyrir komandi kynslóðir. (Wikipedia)

Sustainability explained with simple natural science (mynband)

Félagsleg skuldabréf (e. Social Bonds)

Félagsleg skuldabréf eru hvers kyns skuldabréfagerningar þar sem fjármununum er eingöngu varið til að fjármagna eða endurfjármagna ný eða fyrirliggjandi félagsleg verkefni, að hluta eða að fullu (sjá 1. kafla, Ráðstöfun fjármuna), og sem samræmast fjórum grunnstoðum viðmiða um félagsleg skuldabréf. Til eru mismunandi gerðir félagslegra skuldabréfa á markaðinum.

Græn skuldabréf, loftslagsskuldabréf, umhverfisskuldabréf, félagsleg skuldabréf, sjálfbærniskuldabréf og UFS-skuldabréf

Í skilningi viðmiða um græn skuldabréf taka græn skuldabréf bæði til loftslags- og umhverfisskuldabréfa, svo fremi sem þau samræmast fjórum grunnstoðum viðmiða um græn skuldabréf.

Í viðmiðum um félagsleg skuldabréf er sett fram skilgreining á félagslegum skuldabréfum, og í viðmiðum um sjálfbærniskuldabréf er sett fram skilgreining á sjálfbærniskuldabréfum.

Sameiginlegt einkenni grænna skuldabréfa, félagslegra skuldabréfa og sjálfbærniskuldabréfa er að ráðstöfun fjármuna er fyrirfram ákveðin og að þau séu í samræmi við sameiginleg viðmið.

Útgefendur eru hvattir til að nota heitin „græn skuldabréf“, „félagsleg skuldabréf“ eða „sjálfbærniskuldabréf“, eins og við á, þegar útgáfan samræmist fjórum grunnstoðum viðmiðanna.

UFS-skuldabréf fela einnig í sér viðmið um stjórnarhætti sem ekki er að finna í viðmiðum um græn skuldabréf, félagsleg skuldabréf eða sjálfbærniskuldabréf og kunna að vísa til alhliða sjálfbærni útgefandans en ekki eingöngu tiltekinnar ráðstöfunar fjármuna.

Sjá nánar á vef International Capital Market Association: ICMA

UN Global Compact

Samstarfsverkefni Sameinuðu þjóðanna og atvinnulífsins. Felur í sér 10 grunnreglur á sviði mannréttinda, vinnumarkaðs, umhverfismála og baráttu gegn spillingu. Rúmlega 12.000 fyrirtæki og stofnanir frá yfir 160 löndum eru aðilar að reglunum.

Nánari upplýsingar á UN Global Compact

UN PRI – Principles for Responsible Investment

Principles for Responsible Investment eru alþjóðleg samtök fjárfesta sem vinna saman að því að innleiða tiltekin grundvallarviðmið um ábyrgar fjárfestingar og njóta til þess stuðnings Sameinuðu þjóðanna. Samtökin voru stofnuð árið 2005 fyrir tilstuðlan Kofi Annan þáverandi ritara Sameinuðu þjóðanna (SÞ) þegar hann bauð hópi stofnanafjárfesta til þátttöku í að þróa grunnstoðir ábyrgra fjárfestinga. Þær voru kynntar í apríl 2006 Kauphöllinni í New York. Síðan þá hefur aðildarfélögum fjölgað úr 100 í yfir 1.900 víðsvegar að úr heiminum.

Sex meginreglur PRI

  1. Við munum taka mið af umhverfislegum og félagslegum þáttum og stjórnarháttum (UFS) við greiningu fjárfestingarkosta og við ákvörðunartöku
  2. Við ætlum að vera virkur eigandi sem tekur tillit til UFS bæði í eigendastefnum og í verki
  3. Við munum kalla eftir viðeigandi upplýsingagjöf um UFS frá aðilum sem við fjárfestum í
  4. Við munum beita okkur fyrir viðurkenningu á og innleiðingu þessara meginreglna í fjárfestingarstarfsemi
  5. Við munum vinna saman að því að efla árangur við innleiðingu meginreglnanna
  6. Við skilum öll skýrslum um starfsemi okkar og upplýsum um árangur við innleiðingu meginreglnanna

Nánar um PRI á vef SÞ.

GRI – Global Initative Report

Markmið með samfélagsskýrslu er að sýna að fyrirtæki viti hver eru samfélagsáhrif starfseminnar, það sé verið að vakta þau og fyrirtæki vilja sýna stöðugar framfarir.

Í desember 2014 samþykkti Evrópusambandið að fyrirtæki að ákveðinni stærðargráðu verði skyldug að skila slíkri skýrslu árið 2018 fyrir fjárhagsárin 2017 – 2018. Íslensk fyrirtæki munu því í auknum mæli fara að skila slíkum skýrslum.